Slim waterbergingssysteem in het wegdek SouterRain kan toenemende stortbuien al tien jaar aan

Weerswaarschuwingen, codes geel, oranje, rood. Stortbuien. Wolkbreuken. Hoosbuien. Ze komen steeds vaker voor in Nederland. Met als gevolg: straten die blank komen te staan, kelders die vollopen, overlast voor het verkeer en schade aan wegen en bermen. Om nog maar niet te spreken van de economische en emotionele schade voor burgers. Oorzaak van dit alles: veranderende klimaatomstandigheden. Beheerders van wegen en infrastructuur vragen om maatregelen en gaan op zoek naar innovatieve oplossingen voor watermanagement. BAM ontwikkelt slimme systemen voor klimaatadaptatie en helpt Nederland om droge voeten te houden. Samenwerking met opdrachtgevers speelt daarbij een belangrijke rol, zoals bij het SouterRain-project in de gemeente Dongen (NB).

Nederland wordt natter, heeft het KNMI berekend. Sinds 1950 komt er zo’n 20 procent meer hemelwater naar beneden. Niet dat er méér buien vallen (in de zomer zelfs minder), maar de intensiteit ligt hoger. Steeds vaker komt de regen in korte tijd met bakken omlaag; dat zorgt vooral in de stedelijke omgeving voor problemen in de afvoersystemen en riolering. Traditionele systemen voor waterberging zijn vaak niet afdoende om de pieken in neerslag te verwerken, waarbij lokaal soms in één bui net zoveel regenwater valt als gemiddeld in een maand.

Minder buien, meer hemelwater

De veranderingen in het klimaat zijn de belangrijkste oorzaak van deze toename. Wereldwijd steeg de gemiddelde temperatuur sinds 1900 met 0,8 graad. In Nederland echter met gemiddeld 1,7 graad. Hogere temperaturen leiden enerzijds tot meer droogte, maar anderzijds ook tot perioden met meer neerslag, omdat de luchtvochtigheid stijgt.

Klimaatadaptatie, oftewel de aanpassing aan veranderende klimaatomstandigheden, is een van de speerpunten van infrabeleid, zeker bij nieuwbouw en stedelijke ontwikkeling. Nieuwe systemen en de toepassing van andere materialen spelen een voorname rol bij toekomstplannen in de gebouwde omgeving. Dat wil niet zeggen dat deze tak van sport geheel nieuw is. Al meer dan tien jaar geleden werkte BAM aan nieuwe producten en toepassingen om wateroverlast te lijf te gaan, een ontwikkeling die sindsdien alleen maar aan terrein gewonnen heeft.

Badkuip

Een mooi voorbeeld dat al dateert van 2009, is de waterberging voor een nieuwbouwproject in de gemeente Dongen (NB). Het destijds nieuwe plan Dongen-Vaart is gelegen op wat lagere gronden in de gemeente, waar sprake was van een relatief hoge grondwaterstand. 'Je zou kunnen zeggen: qua ligging een soort badkuip', illustreert Oscar van Rijn, Beleidsadviseur Klimaat Energie en Duurzaamheid bij de gemeente. 'We hebben daarom destijds ingezet op een robuuste waterberging. Ter plekke was niet veel ruimte voor oppervlaktewater en waren normale bestrating en puntafwatering randvoorwaarden om te kunnen afvoeren. Maar hoe?'

Zijn collega Peter-Paul Philipsen vult aan: 'In het gebied lag een gemengd rioolstelsel. Extreme neerslagpieken wil je hierop vermijden. In samenspraak met de projectontwikkelaar hebben we gekeken naar oplossingen om het hemelwater te bergen in de fundering van de weg waarbij het gemengde rioolstelsel is omgevormd tot een verbeterd gescheiden stelsel.'

Het gaat in zulke situaties om wat wij noemen de ‘first flush’, de eerste stroom water die moet worden afgevoerd.