Beheer en onderhoud kunstwerken Oost-Nederland - Samen leren en groeien in assetmanagement

De vele ‘natte’ kunstwerken die Rijkswaterstaat in Oost-Nederland beheert, hebben onderhoud nodig om de waterveiligheid hoog en de doorvaart goed te houden. Combinatie Vitaal is verantwoordelijk voor het onderhoud, maar niet in een traditionele rol. Om ruimte te geven aan innovatie en invulling te geven aan datagedreven assetmanagement is voor een langere contractduur gekozen. De succesfactor? Samenwerking!

‘Deze onderhoudsopgave past bij onze eigen ambities om een grotere rol te nemen in assetmanagement en niet alleen uitvoerend bezig te zijn.'

‘Als beheerder van de vaarwegen is Rijkswaterstaat Oost-Nederland ook verantwoordelijk voor assetmanagement. Als projectorganisatie kregen we opdrachten voor onderhoud of reparatie die we ad hoc in de markt zetten’, zegt Ronnie Koster, projectmanager Programma’s Projecten en Onderhoud (PPO) van Rijkswaterstaat voor dit areaal. ‘We wilden het veel beter in de vingers krijgen en de kennis van de markt benutten. De vorige contracten Renovatie Stuwensemble Nederrijn en Lek en Prestatiecontract IJsseldelta en Twentekanalen liepen af. Dat was het moment voor vernieuwing. We wilden één nieuw contract en anders dan anders betrokken we de regio als beheerder direct bij de uitwerking. Met z’n allen hebben we daar veel tijd voor vrijgemaakt en dat was de moeite meer dan waard.’

De aanbesteding

Het onderhoud van de natte kunstwerken werd als prestatiecontract in de markt gezet, met de nadruk op samenwerking in assetmanagement. Het areaal bestaat uit 8 schutsluizen, 3 stuwcomplexen, 70 vaste en beweegbare bruggen, 4 gemalen, 8 aflaat- en regelwerken en 150 hectare groen. Om dit alles in goede staat te houden, zijn activiteiten nodig als schouwen, inspecteren, functioneel testen, sluisdeuren renoveren, maaien, smeren, elektrotechnisch onderhouden en oeverbescherming vervangen. Combinatie Vitaal – met BAM Infra Nederland, Van den Herik, SWARCO en SPIE – behoorde na de dialoogrondes tot de vier overblijvers en verwierf de opdracht, met ingangsdatum 1 juli 2022. Opvallend is de lange contractduur van 6 jaar tot – na twee keer een optionele verlenging – 10 jaar. De looptijd was doorgaans maximaal vijf jaar. 

‘Het contract straalt uit dat we samen gaan leren. Alles staat open, zoals een ander onderhoudsregime of een andere manier van inspecteren.'

‘De Vitaal-partners waren alle vier als partij al actief in het gebied, in verschillende combinaties en contracten’, vertelt Jaap van den Elshout, projectmanager van Combinatie Vitaal en werkzaam bij BAM Infra Nederland. ‘Deze onderhoudsopgave past bij onze eigen ambities om een grotere rol te nemen in assetmanagement en niet alleen uitvoerend bezig te zijn. De contractperiode maakt het interessant om te investeren in een langdurige samenwerking en ondersteunende systemen.’

De basis op orde

‘We vroegen de markt om de kunstwerken datagedreven te onderhouden en ons te helpen groeien in assetmanagement’, zegt Koster. ‘De nadruk lag tijdens de aanbesteding op kwaliteit (80%) en veel minder op prijs (20%). In de dialoogrondes, die de regio als beheerder ook bijwoonde, liet Combinatie Vitaal zien echt begrepen te hebben welke behoefte we hebben om te groeien naar een assetmanagementorganisatie. De ervaring en het bewezen managementsysteem gaven de doorslag.’

‘Het contract straalt uit dat we samen gaan leren’, vervolgt Koster. ‘Alles staat open, zoals een ander onderhoudsregime of een andere manier van inspecteren. Maar eerst de basis op orde volgens de contracteisen. Met elke twee maanden een voortgangsrapportage laat de combinatie de afgesproken prestaties zien. Daarna gaan we samen optimaliseren, maar ook nu benutten we de deskundigheid van de combinatie. Zo vroeg onze senior assetmanager vanuit de regio om advies over de programmering voor de komende 5 jaar. Dat is tekenend voor de verandering.’

‘Het programma ‘Samenwerken in Onderhoud’ (SIO) stimuleert nieuwe contractvormen gericht op samenwerking en innovatie. 'Op Weg naar een Vitale Infrasector’ is de transitie naar een gezonde sector die duurzaam, innovatief en financieel gezond is.'

Leerervaringen

‘Als combinatie hebben we de taak om het beheer en onderhoud operationeel goed te regelen en daar bovenop service te bieden in de vorm van inzicht en advies. Dat vraagt om een andere mentaliteit’, legt Van den Elshout uit. ‘De servicetechnici in Combinatie Vitaal moeten onder meer kunnen meedenken en met verbetervoorstellen kunnen komen, bijvoorbeeld om onderdelen langer te behouden. Die cultuurontwikkeling maken we door en dat is een mooie teamprestatie.’ 

‘Wat we tot nu toe hebben geleerd, is dat we te snel wilden gaan. Een groot team stond direct klaar, maar we moeten elkaar eerst goed leren kennen en goed naar elkaar luisteren. Dan weten we welke informatie we over het areaal moeten verzamelen. De areaaldata op orde brengen heeft prioriteit. Daarna gaan we binnen de kaders optimaliseren. Door veel met Rijkswaterstaat te overleggen, ontwikkelen we samen een optimaal onderhoudsconcept met bijbehorende jaarplannen. Het is heel gaaf hoe we in alle openheid ervaringen uitwisselen en elkaar de tijd gunnen om te groeien.’

Ontwikkelingen

‘In dit project komen meerdere ontwikkelingen van Rijkswaterstaat samen’, zegt Koster. ‘Het programma ‘Samenwerken in Onderhoud’ (SIO) stimuleert nieuwe contractvormen gericht op samenwerking en innovatie. ‘Op Weg naar een Vitale Infrasector’ is de transitie naar een gezonde sector die duurzaam, innovatief en financieel gezond is. Assetmanagement 2.0 is een ontwikkeling volgens de ISO 55000-norm. Ook doorontwikkelen en implementeren van datagedreven assetmanagement is een doelstelling binnen onze organisatie. Het contract omvat alles.’

‘De ontwikkeling van smart maintenance – voorspelbaar onderhoud op basis van data – is ook bij BAM gaande’, vervolgt Van den Elshout. ‘Die kennis wordt door ons in de combinatie ingebracht. Met Al tijdens het op orde maken van de data maken we een koppeling met het beheermanagementsysteem van Rijkswaterstaat. Met die informatiebron geven wij de beheerder/assetmanager inzicht in het areaal en adviezen voor onderhoud.’

'Het is mooi en leerzaam om die bloedgroepen samen te brengen en intensief samen te werken met de beheerder en de projectorganisatie van Rijkswaterstaat.'

Diversiteit in samenwerking

De analyserende en adviserende rol vraagt om andere mensen in het team van de aannemer, zoals data-analisten, maintenance engineers en cybersecurityspecialisten. ‘Ook aan onze kant komen specialisten op het gebied van industriële automatisering en data-analyse om tafel’, zegt Koster. ‘Gelukkig kan ik ook blijven terugvallen op onze technische experts. Voor een succesvolle assetmanagementorganisatie gaat het echter om meer dan alleen kennis. We hebben mensen nodig die de samenwerking voorop kunnen stellen. Als projectteam PPO zijn wij de smeerolie tussen al die verschillende disciplines en tussen de beheerder en de aannemer.’

Verbinding

‘Die verbindende rol heb ik ook binnen onze combinatie’, zegt Van den Elshout. ‘We zijn met vier partners met complementaire expertises: SPIE is verantwoordelijk voor werktuigbouw en deels elektrotechniek, SWARCO is verantwoordelijk voor elektrotechniek, Van den Herik voor waterbouw en grondwerk en BAM voor datagedreven assetmanagement, smart maintenance en civiele techniek. Deze expertises komen samen in ons integrale projectteam. Het is mooi en leerzaam om die bloedgroepen samen te brengen en intensief samen te werken met de beheerder en de projectorganisatie van Rijkswaterstaat. We hebben een overlegstructuur opgezet met altijd diezelfde driehoek. Ook houden we regelmatig benen-op-tafel-overleg om de samenwerking te peilen en te blijven verbeteren. Dat gaat heel goed en is eveneens een mooie teamprestatie.’

Meerwaarde

‘We hebben echt een andere, proactieve rol’, benadrukt Van den Elshout. ‘Met onze kennis en kunde houden we het areaal in goede conditie. Bij een van de stuwen heeft dit al geleid tot minder storingen. Met onze data-analyse en adviezen helpen we de beheerder de juiste onderhoudsbeslissingen te nemen op de middellange en lange termijn. Deze adviezen zijn gericht op het voorkomen van storingen en schades en op programmering van budgetten. Preventief, gepland onderhoud bespaart kosten en beperkt de overlast voor het scheepvaartverkeer en de omwonenden. Het geeft daarnaast budgettaire voorspelbaarheid. Dat zijn vele voordelen van een gezamenlijke assetmanagementaanpak. Rijkswaterstaat waardeert die initiatieven en dat motiveert. Voor ons als projectorganisatie levert de langdurige samenwerking bovendien een stuk zekerheid voor de toekomst op.’

‘Dankzij voorspelbaar onderhoud op basis van data wordt op het juiste moment duidelijk wat nodig is’, zegt Koster tot slot. ‘De beheerder kan op tijd budget reserveren en het onderhoud komt makkelijker en beter tot uitvoering. Met deze werkwijze verhogen we de waterveiligheid en de doorgang van de scheepvaart. Dat zijn de doelen waar we het allemaal voor doen. Voor het hele projectteam levert deze gezamenlijke aanpak ook veel meer werkplezier op. We zijn nu bijna een jaar verder en we hebben een goede slag gemaakt, maar we willen nog een stap zetten. Het verder openstellen van onze systemen zal de basis voor datagedreven assetmanagement nog sterker maken.’

Fotografie: Fret Kraaij en Jeroen Bukman